тидар
18 Сурат Алках1ф (Хьех)
(Маккахь доьссина , 110 аят ду)
Аллах1а ц1арца дозадоцуш шорта а , даиманна а болу къинхетаман
Да волчу
1.Аллах1ана (ша хьакъ волун) хастам бу , Ша Шен лайна (сийдолчу
Мухьаммадна) т1е (къуръан) жайна доссийна (волчу) , (Ша) цу чохь
(маь1анаш) гома (чуьчча , харцоне тийжаш) ца деш
2.(ша) Нийса (а долуш) , Шиэна гергара ч1ог1а 1азап хирг хилар (къуран
харц динчунна) д1ахаъийтархьама а , шаьш дика 1амалаш йечу , (къуранах)
тешачарга кхаъ баккхархьама а , баккъалла а , царна (Далла
гергахь) хаза ял (ялсамане хирг) хиларца
3.Оцу чохь (шаьш) гуттара а бехар болш
4.(иштта) Аллах1ан доьзалхо ву бохучарна кхерам тасархьама а
5.Цаьргахь а , я церан (и аларца д1абаханчу) дайшкахь а , цуьнах
(шаьш кхуллучу дашах) 1илма (т1етовжа х1ума) дац , (къилахь)
доккха хили церан багахула (бетера) арадолу (харц) дош , (цун
хьокъехь) харц дерг бен ца олу цара
6.Хьайн дег1 (х1ай сийдолу Мухьаммад) бале лаьцна (хила тарло)
ахьа , цара х1окху къамелна (къуранна) букъ тохарна , (хьайна)
халахетна (дог дохо ца оьшу хьуна!)
7.Баккъалла а , Оха лаьтта т1ехь мел дерг дина и (латта исбаьхьа)
хазадеш , уьш зер дуьхьа (Далла) доггах (и хазалла а йитина) г1улкх
дарехь царех тоьлург муьлха ву (хьовса)
8.(иштта) Баккъалла а , Оха оцу латта т1ехь мел дерг (х1аллак
дарца и) д1ашардина (шена т1ехь х1ума доцуш) декъа дийр ду
9.Бакъ долуш хьуна (х1ай Мухьаммад) хетнера хьех а , тептар а
дай тхан билгалонашха т1ех тамашийна (цул дуккха а тамашийна
билгалонаш ю хьуна тхан)
10.(ахьа хьахаде) Кегирхой (шаьш ийманах бохорна кхера белла)
хьехчу левчкъина , т1аккха (цара) элира : "Х1айн тхан Дела !
Хьайн гергара (совг1ат дай) къинхетам бехьа тхоьх , тхан болх (хьал)
бакъонца (нийсонца берза) бехьа .
11.Оха наб т1етесира цаьрна хьехчохь (дуккха а) шерашкахь .
12.Цул т1аьхьа Оха (набарха) г1иттийра уьш , хаар доьхьа цу шина
тобанех (царех дерг хаарехь йекъаелла йолу) муьлханиг ю (хаарехь)
т1ех герга , цара (хьехчохь) яьккхина хан мел ю .
13.Оха дуьйцур ду хьуна царех дерг бакъонца (ма дарра) ,
баккъалла а , шайн Делаца имдиллина кегирхой бара уьш , (т1аккха)
Оха сов бехира уьш ийманехь .
14.Церан (кегирхойн) дегнаш (бакъ дерг алар т1ехь собарца) ч1аг1дира
Оха , шаьш г1евттина цара элира : "Тхан Дела , стигланийн а ,
латтан а Дела ву , оха (кхайкханне а) кхойкхур ма вац кхин дела
, (кхечунга кхайкхар) бакъ долуш т1ех (харц) хир дара и тхан
алар .
15.Х1окху тхан (вайн) къомо Иза (Аллах1) витина (ц1уй) деланаш (бина)
лецна , билггала бух (т1етовжийла) балабахьара цара шайн 1ибадатна
(Аллах1ан омар и хилар) . Мила ву ткъа т1ех зуламе ша Аллах1ан т1ехь
харцо кхоьллинчул а ?(цхьа ма вац) .
16.Шаьш царех а , Аллах1 воцуш (цара) лолла дечух (ц1уйх) а (къаьстина)
гена девлича (нацкъардевлича) , хьехе дерза ! Шун Дала шух (рицкъа
даларца) къинхетам бийр бу , шун болх эсала (к1еда) берзор бу .
17.Хьуна уьш (кегирхой) гича гур бара , малх ша хьала баьлча ,
церан хьехна аьтто аг1ор тийжаш , ткъа ша д1абузуш (уьш бите)
царна т1екъарзар доцуш (церан лерамна 1индаг1ца) аьрро аг1ор т1ех
буьйлуш , уьш цу хьехан сонехь (к1ожанехь) ва болуш , и (вай
хьахийнарг) Аллах1ан (ницкъ хилар , цаьрца к1еда хилар)
билгалонашха ду . Аллах1а ша (шен дин т1е) нисвинарг , иза
нийсонан т1ехь ву , ткъа (Цо) тилийнарг , хьуна (каронне а)
карор ма вац и нисван накъост .
18.(хьайна уьш гича) Уьш сема хетар (бар) хьуна , шаьш (набарца)
бийшана болшнехь а (биллинчу б1аьргашна) , аьтто а , аьрро а аг1ора
керча уьш (латте дилха ца талхадайта) , церан ж1аьла а ду шен (хьалхара)
ши ког а хецна не1ар саг1анехь хиъна (уьш санна ша меттах хьаьвш).
Хьайна уьш гича букътоьхна царех водур ма вара хьо , царех (болчу)
кхерамо кийра бузур ма бар хьан. (18)
19.Иштта (оцу хьолехь латтабарх терра) , г1иттийра (самбаьхна)
Оха уьш вовшашка хаттийта (шайн хьолех лаьцна) . Царех цхьаммо
элира : "Мел лаьттина шу" , цара элира : "Дийнахь я (оцу) дийнан
муьргехь". Цара элира : "Шун Дела т1ех дика хууш ву шун оцу (чохь)
латтарха (дерг) , шайх цхьаъ хьажаве х1окху детийца (ахчанца) х1окху
(шаьш ара девлачу) шахьаре , и хьажийла даарха муьлха ду чомана
г1оли (мерза) , цуьнах рицкъ дохьийла (цо) шуна , ларлуш
хуьлийла (иза) , (т1аккха) цхьанне а хуур дац шух дерг" .
20.Баккъалла а , царна шу гучудовлахь , т1улгаш тухур бу (цара)
шуна (дойъур ду шу) , я шайн дине дерзор ду шу , т1аккха (шу
церан дине дерзахь) цкъа а (хилне а) декъал хир ма дац .
21.Иштта (уьш г1итторха терра), Оха цаьрна (церан къам) т1екхачийтира
- царна (къоманна) хаийта , баккъалла а , Аллах1ан (кханалерчу
дийнахь г1иттор хилар) ч1аг1о бакъ хилар , (иштта) баккъалла а ,
къемат де (х1оттар) шегахь шеко йоцуш хилар - уьш (бусулба ,
керста) шайна юккъехь церан болх (кегирхойх дан дезарг) къуьйсуш
бохкуш , цара (керстачара) элира : " (хьуламанна) Г1ишло йе
царна т1ехь (гонаха) , церан Дела т1ех дика хууш ву царех дерг"
, ткъа царех тоьллачара (ийманехь болчара) элира :" Оха (вай)
данне а дийр ма ду царна т1ехь (гонаха) маьждиг " .
22.Цара (уьш мас-мел хилла къуьйсучара) эра ду : " Кхоъ ву (уьш)
цера диолг1аниг церан ж1аьла а долш " , (иштта) цара олу : "
пхиъ ву (уьш) цера ялхолг1аниг церан ж1аьла а долш " 1илма доцуш
аларца , (юха а) цара олу : " варх1 ву (уьш) церан барх1олг1аниг
церан ж1аьла а долш " . Ахьа (х1ай сийдолу Мухьаммад) ала : "
Сан Дела т1ех дика хууш ву церан дагардалар и (дагардалар , мас
хилла уьш) хаац к1еззиг болчарна бен " . Ахьа ма къовса церан (кегирхойн)
хьокъехь (Делера) бухболчу къовсамца бен , хьо дага ма вала
церан (дагардалар) хьокъехь царех (тептар ох1ланех) цхьаннех а .
23.Ахьа (х1ай сийдолу Мухьаммад алне а) ма ала х1уманна ,
баккъалла а , аса дийр ду иза кхана (я т1ейог1учу заманахь) .
24.Аллах1ан лаамца бен ("Дала мукъ лахь" аьлла бен) , хьайн Дела
хьахаве хьо вицвелча , ахьа ала : " Сан Дела герга ву со нисван
(суна яла) х1окхулла (вай хьахийначул) а герга нийсонан т1ехь (хилар
билгалонаш) .
25.(цара элира :) "Уьш лаьттира (набарахь) шайн хьехахь кха баь1а
шарахь (маьлха шерашца) шаьш ис шарахь сов бовлуш (бетта шерашца)"
(25)
26.Ахьа ала : " Аллах1 т1ех дика хууш ву цара (хьехахь) яьккхина
хенах дерг , стигланийн а , лаьттан а къайле Цуьнгахь ю , мел
дика гуш ву Иза , мел дика хезаш ву Иза , цаьрна (стиглар а ,
лаьттар а кхолламна) ван ма вац Иза воцург г1оьнча , Шен
хьукмангахь цхьа а Шен декъашхо ца во Цо
27.Ахьа (х1ай сийдолу Мухьаммад) деша хьайга (Дала) хьехнарг
хьайн Дела жайнах (къуранах) , Цуьнан (къуран) дешнаш хийца да
вац , хьуна (каронне а) карор вац Иза воцург т1етовжийла .
28.Хьайн дег1 сацаде (хьо охьа хаа) , 1уьйренца , суьйренца
доггаха (Далла муьт1ахь хилар лууш) шайн Деле кхойкхучаьрца ,
хьо д1амакъаста царех дуьненан дахар хазалла (шайгахь йолу тоба)
йезарна , хьо муьт1ахь ма хила Оха Тхаьш хьахорха (къуранах) шен
дагт1е мух1ар тоьхначунца , шен (дег1а) лаамна (Делаца накъост
варна) т1аьхьа х1оьттина , шен болх зене (пунче) хилла волу
29.Ахьа (цаьрга) ала : "(иза къуран) Шун Делера бакъ (дерг) ду ,
шена луъчо имдилла , шена луъчо керстаналла де , баккъалла а ,
Оха кечйина зуламдайшна (жоьжахатан) ц1е , шен керто (пенаро)
царна го биллан йолу , (и ца лайна) цара орца дехча , царна орца
хуьлу (ша бете даьхьча) юьхьмаш йотту (кхехкочу) хица , ша
лалийна даш санна долу , ма во малар ду-кх (иза) , (д1атовжа) ма
во х1усам ю (и жоьжахате)"
30.Баккъалла а , шаьш имдиллина , дика 1амалаш йинарш ,
баккъалла а , Оха ша 1амал ярехь дикахилчунна ял зе йойъур яц
31.Уьш (вай хьахийнарш) , цаьрна (ялсаманан) дагйуккъера бошмаш
хир ю , шайна к1елахула лелаш татолаш долуш , оцу чохь (уьш)
кечбийр бу дешин (куьйгаха духкучу) х1азаршца , царна духур ду ,
дуткъачу , стоммачу (дезачу) дарен баьццара духарш , оцу чохь (шаьш)
маьнгеш т1ехь тевжина , ма хаза ял ю (и бекхам) , ма дика х1усам
ю (и ялсамани)
32.Ахьа царна (керстана) дала де , шина къонахчун масал , Оха
цаьршинах цхьанна (керстанна) кемсийн шиъ беш йеллера , хурман
диттах Тхаьш цаьршинна го бина , цаьршинна юккъехь ялта дира Оха
33.Х1ора бешо шен стоьмаш делира , цхьа а эшам боцуш , Оха
цаьршинна юккъехула татолаш дахийтира (лелийтира)
34.(тайп-тайпана) Бахам бара цуьнан (и шиъ беш хилла ца 1еш) , т1аккха
(цу керстано) элира шен накъосте , цуьнца (дазаллийца) къамеле
волуш : " Со хьоьл дукха даьхни долш ву , тоба йоккха йолш ву "
35.Шен беша велира (иза) шен дег1ана (куралла ярна) зуламе ша
волуш , (цо) элира (шен накъосте дазалло кийра буьзна) : " Х1ара
цкъа а х1аллак хир ду (д1адерду) аьлла ца хета суна "(шен кхетам
бацарна)
36."Къемат де х1оттарха тешаш вац со , нагахь санна (и ахь хир
ду боху къемат де бакъ хилла) сан Деле со верзавахь , суна (каронне
а) карор ма ю х1окхулла а тоьлла воьрзийла ".
37.Цуьнан накъосто (бусалбано) элира цуьнга (керстане) ша цунна
(къамелана) жоп луш : " Хьо лаьттах , цул т1ахьа (к1айчу) т1адамах
(хих) Ша кхоьллина , т1аккха (кхачаме суьртахь) стаг вина д1ах1оттийначуьнца
керстаналла (х1унда) ди ахьа ?"
38."Амма (суна дог1ачу декъана) Иза Аллах1 сан Дела ву , сайн
Делаца цхьа а накъост ца во аса (38)
39.Хьайн беша ваьлча (хьайн дагна хилчу тамана) ахьа аьллехьара
(хьайн дагца) : "(х1окху бешахь) Аллах1ана лиънарг хиллакх (ма
шааллах1) , Аллах1аца бен (таро-бахам хиларехь) ницкъ кхачар
дацкха ". Хьуна со гахь хьайла к1еззиг даьхни а , доьзал а болуш
,
40.Сан Дели герга ву суна (эхартахь) хьан бешал тоьлларг дала ,
оцу (хьан беша) т1е стиглара 1азап доссо , т1аккха цуьнах (лаца
х1ума доцуш) шера латта хир долш .
41.Я цуьнан (бешара) хи (лаьтто) д1ахуда (герга ду) , т1аккха
хьуна хьала (даккха далне а) даккхалур ма дац иза
42.(Делан 1азапо) Го биллира цуьнан бахамна (я стоьташна уьш х1аллакбарца)
, т1аккха (дохко вийларца) шен шиъ куьг керчо (вовшех детта) х1оьттира
(иза) , ша (и кхиош) цу т1ехь хьегчу къинна , и (кемсаш) шен г1ортолаш
т1ехь хаьрцина йолуш (чардакх чудоьжна) , (ша) олуш : " Сайн
Делаца цхьа а накъост ванза веларкха со " .
43.Аллах1 воцург (бала юхатохарехь) шена г1о дан (ша дазалла
дина) тоба ца хилира цуьнан , (шен ницкъаца Делан г1уданах)
хьалха валар ца хилира (цуьнан) .
44.Цигахь (къемата дийнахь) бакъ волчу Аллах1ан ю (толаман) кхел
, (имдиллинчунна дуьненахь , эхартахь) ял яларехь тоьлург , (сатийсанчарна)
хаза т1аьхье (ялсамани) яларехь тоьлург Иза ву .
45.Ахьа (х1ай сийдолу Мухьаммад) даладе царна (адамашна) масална
(шен пана хиларехь) дуьненан дахар , стиглара Оха доссийначу хих
(дог1анах) тера долу , лаьттан орамат (сено) шех (дог1анах) ийна
( и маларна ша хаза кхиъна) , т1аккха (хи д1ахадарна) якъаелира
(ата елира и сено) мохо (ша) идош , Аллах1 ву массо а (вай
хьахийначу) х1уман т1ехь ницкъ кхочуш .
46.Даьхни а , доьзал а дуьненан дахаран хазалла ю , (амма)
бухадуьсу диканаш (Дела реза волу белхаш) тоьлуш ду хьан Далла
гергахь йолехь а , (дикане) сатийсарехь .
47.(ахьа хьахаде) Оха (чена хьесапахь) лаьмнаш (лаьтта т1ийра) д1атилор
долун де , хьуна гурдолу (оцу дийнахь) латта (экъа санна) шера (т1ехь
х1умма а доцуш) , Оха шаьш (бусулба а , керста а) гулбина (махьшаран
майдане) , царех (адамашха) цхьа а вуьтур воцун (къемат де)
48.Уьш х1иттий Хьан Далла хьалха , мог1аршкахь , (шайга олуш :)
"Бакъ долуш шу Тхуна хьалха д1ах1итти , Оха шу дуьххьара ма
кхоллара (цхьалха , дерзина , т1ехь - когахь доцуш ) , амма бакъ
ду , аша (дуьненахь) бехира Оха шайна (тохне а) тухур ма яц (х1окху
къемата дийнахь г1итторан) хан
49.(х1оранна кара) Тептар диллича (делча) , хьуна гурбу
керстанаш кхоьруш оцу (шайн тептарш) чохь долчух , цара эра ду (шайн
вон 1амалаш гучуевлача) : "Х1ай тхан х1аллак хилар , х1окху
тептаром (хьа) ца дуьту (къиношха) дагарданза (язданза) жиманиг
я доккханиг , цаьрна карийра шаьш динарг (шайна) хьалха , хьан
Дала зулам дац цхьанне а
50.(ахьа хьахаде) Оха элира маликашка : " Сужуд де Адам -(пайхамар)-на
, т1аккха цара (сий-лерам баран) сужуд дира , (цхьа) Иблис доцчо
, жинех дара иза , шен Далла муьт1ахь хиларх араделира иза , аша
(х1ай адамаш) муха лоцу иза (Иблис) а , цуьнан т1аьхье а
гергарнаш , Со (царех хийцина) витина (царна муьт1ахь хилла) ,
уьш шун мостаг1ий ма бу , ма вон хийцар ду и зуламдайшна (50)
51.Аса теш ца х1иттийна уьш (дага ца ваьлла царех) стигланаш а ,
латта а кхолларехь , (иштта) церан дог1маш кхолларехь а , Со ца
хили (адамаш) тилорхой г1оьнчаш лоцуш
52.(хьахаде) И (къемат) де , (Цо) эра долу : "(аша) Кхайкха (х1инца)
и шаьш (дуьненахь) Соьца бина Сан декъашхой , т1аккха цара (орца
доьхуш) кхайкхира царга (ц1уйшка) , амма цара (шафа1ате) жоп ца
делира царна , Оха царна юккъехь жоьжахатан (уьш х1аллак бен)
боьра бира .
53.Къинойн дайшна (шайн б1аьргашца) жоьжахате (ялийна д1ах1оттийна)
гича , (г1айг1а совйаларца) билгалделира , баккъалла а , шаьш цу
чуоьгур (г1ур) хилар , царна ца карийра цунах д1ахьавзам (д1абоьрзу
некъ) .
54.Бакъ долуш ,Оха билгалдарца далийна х1окху Къуранчохь
адамашна (пайденна) массо а куьцара (бакъонна т1енисво) масал ,
(ткъа керста) адам (дукха хьолехь) хилира т1ех къийсалуш .
55.Адам юхатоьхна ма дац , шайга (къуранан) бакъо йиъча ,
имдилларха а , шайн Деле гечдар дехарха а , хьалха д1абаханчеран
хьал (х1у доцуш х1аллак бар) шайна т1ех1оттадар дехаро (лааро) а
, я шайн шина б1аьрганна гуш (ц1аьххьана эхарт) 1азап дар лааро
а бен (шайн дакъазаллийна) .
56.Оха геланчаш (элчанаш) хьовсош ма бац , (имдиллинчарна
ялсаманица) кхаъ бохьуш а , (шаьш харц бинчарна 1азапца) кхерам
тосуш а бен . Шаьш керстаналла динчара къуьйсу харцонна т1е х1итте
(и юьхьур лаце) , цуьнца (харцонца) бакъо (къуран) эшо (г1елйан)
г1ерташ , Сан (Аллах1ан) аяташ (билгалонаш) а , шайга тесна (1азап
хирг хиларца) кхерамаш а кхардарца (ца башарца) т1елаьцна цара (керстано)
.
57.Мила ву ткъа (лайшха) т1ех зуламе (шен дег1ана) , шен Дела
аяташца шена хьехам бича (ладог1ар доцуш) букъ тоьхна , шен шина
куьйго (ша 1асаллех) динарг дицдинчул ?! Оха церан дегнаш т1ехь
пардонаш дина , уьш цакхетийтархьама (церан керстаналла бахьан
долуш) цунах (къуранах , билгалонах) , церан лерехь (ладог1а ца
лааран) къоралла (лерга ч1аг1алла) ю , ахьа уьш бакъоне (иймане)
кхайкхича , уьш нисбалне а нислур болуш бац цкъа а .
58.Хьан (х1ай сийдолу Мухьаммад) Дела т1ех гечдеш ву , (шуьйрачу)
къинхетаман Да ву .
(Цо) Церан (дуьненахь) ч1ир оьцуш хилча , цара динарг (къинош)
бахьан долуш , царна (оцу дуьненахь) 1азап сихдийра (ма) дар (Цо)
, (делахь) бакъ долуш (сиха вац Аллах1) , церан (шайна 1азап
дала) тоьхна хан ю (къемата дийнахь) , цуьнах лачкъа (бовда)
меттиг карор яц царна .
59.И ярташ (оцу чохь даьхна умматаш) , Оха х1аллак йира уьш ,
цара зуламаш (х1уьттаренца керстаналла) динчу хена ( и дар
бахьан долуш) , уьш х1аллак барна хан тоьхнера Оха (иштта шу а
ларлолаш цу 1азапах)
60.(ахьа хьахаде х1ай сийдолу Мухьаммад ! 1имрана к1анта Муса -
пайхамара) Элира шен жимачу накъосте (Нун к1ант Юша1е) : " Ши х1орд
гуллучу (вовшах кхетачу) кхаччалц д1а ца воьдуш со 1ийр (ма) вац
, я лелар ву со (д1акхаччалц) ехачу заманахь (аса мел дукха некъ
бан безарх) .
61.Ткъа и шиъ (х1орд) гуллучу (вовшах кхетачу) шаьшшиъ д1акхаьчча
, шаьшшинна (баа кечбина) ч1ара биц бина (хилар карийра)
цаьршимма , (ткъа ч1еро) шен некъ лецира х1ордаха (шел т1аьхьа т1улга)
декъа харш дуьтуш .
62.(оцу ч1ара биц бинчу меттигах) Шаьш шиъ (шолг1ачу дийнан
делкъа хан хиллалца некъ беш) т1ех ваьлча , (Муса пайхамара)
элира шен къоначу накъосте :"Вайн кхача лохь вайна , бакъ долуш
х1окху вайн некъах (г1елдалар , к1ад далар) хало ги вайна" .
63.Цо элира : "Тидам бирий ахь , вай чхаре дирзича , баккъалла а
, аса ч1ара бицбира , и суна дагар ма ца баккхина шайт1ано бен ,
цо (ч1еро) шен некъ лецира х1ордаха тамашийна (цец воккхуш Муса
а , цуьнан г1оьнча а) .
64.Цо (Муса пайхамара) элира : " И (ч1ара д1абахар) даркха (билгало
яркха) ша вайна лууш хилларг , (чхаре) вухавеара и шиъ шаьшшинна
(некъа) тачанаш (лараш) ларъярца .
65.Цаьршинна карийра тхан лайшха лай (Хизар - Делера салам
хуьлда цунна) , Оха Тхайна гергара къинхетам белла , иштта Оха
тхайгара шена 1илма 1амийна (волу) (65)
66.Цуьнга элира Мусас : "Со хьоьца ван мегар дарий (х1ай Хизар)
, хьуна (Дала) 1амийначух , сайна хьоьга нийсо (к1орггера 1илман
бакъо) 1амаяйтархьама ? " .
67.Цо (Хизара , жоп луш) элира : "Баккъалла а , хьан (х1ай Муса)
кхачне а кхочур бац , (цхьаъ ца олуш) собарца соьца чекхвала
ницкъ,
68.Хьо собаре муха хир ву , айхьа хаарца го ца биллинчунна (го
ца лаьцначунна) т1ехь"
69.Цо (Мусас) элира : "Дала мукъ лахь со собаре карор ву хьуна ,
хьан балхан муьт1ахь хир ву со"
70.Цо (Хизара) элира : "Хьо суна т1аьхьа х1оттахь , соьга
махетталахь цхьанне а х1уманах лаций , цуьнах дерг хьайга аса
дийццалц !" .
71.Т1аккха (шаьшшинна барт хилчул т1аьхьа , х1орда йистехула) д1аволавелира
и шиъ , ткъа и шиъ (уьллехула чекхдолучу) х1орд -кеманна т1ехиъча
(хих дехьавала дагахь , цхьа (дечиг) у схьадаккхарца) 1уьрг
даьккхира цунна (Хизарс , т1аккха цецваьллачу Мусас
сацатохаделла) элира : "Цунна (х1орд-кеманна) 1уьрг даьккхи ахьа
, цуьнан т1ийранаш хихбахийтархьама ?! Бакъ долуш тамашийна
доккха х1ума ди ахьа (хьо маьхза т1ехаийтинчарна)".
72.Цо (Хизарс) элира : "Аса хьога ца элир , баккъалла а хьан (х1ай
Муса кхачне а) кхочур ма бац , (цхьаъ ца олуш) собарца соьца
чекхвала ницкъ" .
73.Цо (Мусас) элира : "Со вицваларна суна бехк ма билла ахьа ,
соьх даьллачунна суна гатто ма йе ахьа халонца
74.(цул т1аьхьа х1орд-кеманара воьссина) Д1аволавелира и шиъ ,
ткъа и шиъ жимачу к1антана духьала кхетча , цо (Хизарс) вийра
иза . Цо (Мусас) Элира : "(дешин буьртиг санна) Ц1ена (къа
латонза) са дий-кх ахь (ч1ир яра ала) синна дуьхьал доцуш ? Бакъ
долуш (боккха) бехк биллал (ирча) х1ума ду хьоьх даьлларг" .
75.Цо (Хизарс) элира : "Аса хьоьга ца элира , баккъалла а , хьан
(х1ай Муса кхачне а) кхочур ма бац , (цхьаъ ца олуш) собарца
соьца чекхвала ницкъ " .
76.Цо (Мусас) элира : " Х1окхул т1аьхьа аса хьайга (реза воцуш)
х1ума хаттахь , со хьайца ма ваийта , бакъ долуш (т1аккха)
соьгара (соьх къаста) бехказло ю хьуна .
77.Кхин д1а вахара и шиъ , ткъа шаьшшиъ (цхьана) юьрта
бахархошна (ох1ланна) т1е кхаьчча , оцу (юьрта) ох1лане (хьешан)
кхача бийхира цаьршимма , (амма) и шиъ хьаша вина т1елацарха
юхакхийтира уьш . Цаьршинна карийра цигахь (юьртахь) пен (чир) ,
(ша тевжина , разбаьлла) охьабожжа боллуш , цо (Хизарса) нисбира
иза , (т1аккха) цо (Мусас) элира : "Хьайн лиънехь , ял (мах)
оьцур яркха ахьа цуьнах (и нисбарха) " .
78.Цо (Хизарса) элира : "Х1ара суна а , хьуна а юккъехь къастар
ду , аса буьйцур бу хьуна , хьан шегахь собар ца тоьъначух болун
кхетам (чулацам) .
79.Амма х1орд-кема , мискачу нехан дара иза , шаьш х1ордчохь
болх беш болу , ткъа суна лиира цуьнан дерт (1уьрг) даккха ,
царна т1аьхьа (вог1уш) вара паччахь (эла) , х1ор (мегаш долун
дика) х1орд-кема ницкъаца схьадоккхуш .
80.Амма жима к1ант , цуьнан да-нана бусулба дара , ткъа тхо
кхийрира (ша дукхавезарна) цо и шиъ (шен Делан дозанашха) т1ех
вийларца , керстаналца (хьийзина) дакъаздаккхарх .
81.Тхуна лиира , цаьршинна Дала хийцина (доьзалхо) вала цул ц1аналлехь
(дикаллехь) тоьлург а , къинхетамехь (цул) гергарниг а .
82.Амма пен , юьртарчу шина боберан бара , оцу (пен) к1елахь
цаьршинна хазна яра , дика стаг вара цаьршинан да , ткъа хьан
Далла лиънера и шиъ анда ваьлла , шаьшшина хазна хьала яккха ,
хьан Делера къинхетамца . Аса дин ма дац иза (аса дагардинарг)
сайн лаамца , иза (дастам) бу хьан шегахь собар ца тоьъначух
болун кхетам (чулацаман тидар) .
83.(иштта) Хьоьга (х1ай Мухьаммад) хоьтту (жуьгташ) ши ма1а
йолчух (Зулкъарнайнах лаьцна) , ахьа ала (цаьрга) : "Аса дуьйцур
ду шуна цуьнах долун хабар" .
84.Оха (массо а х1ума муьтахь дина) ч1аг1вира иза лаьттахь (лелар
атта хилийта) , (иштта) Оха белира цунна (оьшуш долчу) массо а х1ума
довзаран некъ .
85.(малх бузехьа) Новкъа велира иза (ши ма1а ерг) .
86.Малх бузе (метте) ша кхаьчча , цуна и (малх) карийра (б1аьрган
гарехь) даьржина (кхоьхку) шовданах (х1ордах) ша бузуш , цуна (шовдана)
гергахь (керста) къам карийра цуна , Оха элира : "Х1ай
Зулкъарнайн ! Я ахьа (байъарца) 1азап дийр ду (уьш иймане ца баг1ахь)
, я ахьа диканца маьрша (дийна) буьтур бу уьш .
87.Цо элира :"Амма ша (Делаца накъост варца) зулам динарг (милла
велахь) , оха цунна (дуьненахь верца) 1азап лур ду , цул т1аьхьа
(къемата дийнахь) шен Деле верзор ву , т1аккха Цо лур ду цунна (жоьжахатан)
буьрса 1азап .
88.Амма ша имдиллина , дика 1амал йинарг (милла велахь) , цунна
диканца (ялсаманица) бекхам хир бу , Оха цуьнга эр ду (т1едуьллур
ду) тхайн омранах атта дерг .
89.Цул т1аьхьа , (малх балехьа) новкъа велира иза .
90.Малх бале (метте) ша кхаьчча , цуна и (малх) карийра , Оха
шайна а цунна (малханна) а юккъехь (х1усамашха , дитташха ,
лаьмнашха) пардо (хьуламанна 1индаг1) данза , къомана т1ехь ша
хьала болуш .
91.Иштта , бакъ долуш Оха го биллина , цунах (Зулкъарнайнах)
долчух , хаъарца .
92.Цул т1аьхьа (малх балехьара) новкъа велира иза .
93.Шина ломах дуьхьалона юккъе кхаьчча , цуна карийра цаьршинна
(шина лома) т1ехьа (дехаш) , къамелах (шен маттах халла бен)
кхета герга доцу къам .
94.Цара элира: "Х1ай Зулкъарнайни ! Баккъалла а , Яъжуж а ,
Маъжуж а (тайпанаш) талор лелош ду лаьттахь , оха хьуна (жимма)
ясакх (мах) х1оттийчи х1ун дар техьа , ахьа тхуна а , царна а
юккъехь (уьш тхуна т1ецакхачийта) дуьхьало йийриг" ?
95.Цо элира : "Сан Дала (со шегахь ч1агвеш) суна (бахамах)
делларг , (шунчул) тоьлуш ду , аша суна (цулла а) г1о де (шайн
адаман г1ирса) ницкъаца , аса йийра ю шуна а , царна а юккъехь (нуьцкъала)
буг1а (дуьхьало) .
96.Аша да суна эчиг дакъош (кескаш , ткъа) ша шина лома (йисташка
нисса) юкъ (царех юьзна) нисйича , цо элира : "(ц1е) Марса яккха"
, (т1аккха) ша и (эчиг лалийна) ц1е санна дича , цо элира : "
Схьада суна лалийна ц1еста , цуна (лалийна эчиг) т1едуттур дара
аса" .
97.(цул т1аьхьа) Ницкъ ца кхечира церан (Яъжуж , Маъжуж тайпанин)
цуна (дуьхьалон) т1оьхул бовла а (лекха , шера хиларна) , я
цунах 1уьрг даккха а (буто хиларна)
98.Цо элира : "Х1ара (дуьхьло ян ницкъ кхачар) сан Делера (х1о
къомана) къинхетам бу , ткъа сан Дела (уьш ара бовларан) ч1аг1о
йиъча (хан т1екхаьчча) , Цо и (духьало лаьттаца) д1ашарйийр ю ,
(шеко йоцуш) сан Делан ч1аг1о (гуттара а) бакъ хилла" .
99.Оцу (къемата) дийнахь , Оха битира царех цхьаберш кхиболчарех
(шайн дукхаллийна) д1ауьйш , (г1овторна) зурманчу (ц1узанчу) "х1уп"
аьлла , т1аккха Оха (къемата дийнахь) гулбийр бу уьш (халкъаш)
гуламехь (махьшар майданахь) .
100.Оцу (къемата) дийнахь Оха (герга ялийна) жоьжахате гайтарх а
(буьрса) гойтур ю керстанашна ,
101.Шаьш , шайн б1аьргаш т1е (нийсо ца езарна) пардо (морха)
лаьцна (б1аьрзе) хилболу Со хьахаварха , (иштта) шаьш (Дала
бохучунга) ладог1а (ца лаарна) ницкъ ца кхочуш (къорбоьлла)
хилболу .
102.Моьттанера (хетара) ткъа (Делаца накъост варна) керста
хилчарна шаьш , Со витна Сан лайш гергарнаш (деланаш) бина (1ибадатна)
леца (мега) ?! (х1ан-х1ан , мегаш дац иза) Баккъалла а , Оха
кечйина жоьжахате керстанна х1усам йина .
103.Ахьа ала : "1амалашкахь т1ех эшаме берш бийца Оха шуна ?"
104.(уьш дера бу) Шаьш , шайн дуьненан дахарехь лелориг (харц
хиларна) тиларехь (эрна) хилла , шайна моьттуш (шаьш тешаш) ,
баккъалла а , шаьш дика (ял хир йолу) г1уллакх деш (бакъона т1ехь)
бу .
105.Уьш , шаьш керста хилларш , шайн Дела аяташца (билгалонашца)
а , (беллачул т1аьхьа г1иттийна) Цуна дуьхьал бахарх а , церан 1амалаш
(эрна) яйна , къемата дийнахь Оха х1оттор бац (лурбац) царна
терзан мах (ял) .
106.Иза , церан бекхам - жоьжахате ю , уьш керста хиларна а ,
Сан аяташха (билгалонашха) а , Сан элчанашха а уьш (цабешаш)
кхардарна
107.Баккъалла а , шаьш имдиллина , диканаш динарш , царна (уггара
лакхара) фирдавс (даржехь) ялсаманеш (хьешан) х1усам хир ю .
108.Гуттар цу (ялсаманеш) чохь (зовкх хьоьгуш) хир болш , шаьш
доьхур доцуш цуьнах д1ахьавзор (д1атилор) .
109.Ахьа ала : "Х1орд (чура хи) хилча сан Делан дешнашна (яздан)
шекъа , (уьш яздарехь) х1орд кхачор ма бара , сан Делан дешнаш (яздина)
кхачадале , Оха (х1ордаш) деача а и (х1орд) санна (г1оьнна) кхин
а сов (х1ордаш)" .
110.Ахьа ала : "Баккъалла а , со адам ду шухтерра , (амма Аллах1а)
соьга хьоьху , баккъалла а , шун Дела цхьа (Аллах1) Дела хилар ,
ткъа ша шен Далла дуьхьал вахаре сатуьйсуш верг , дика 1амал
йойла цо , шен Далла лолла дарехь (Аллах1ан) цхьа а декъашхо ма
войла .
|